‘Goed leven gaat om in verbinding zijn’
CORINA SCHIPAANBOORD – Vapen, jointjes roken of urenlang gamen. Deze verslavingen komen veel voor onder jongeren, merkt Wilbert Bosman (32), trainer bij Stichting Chris en Voorkom! ‘Dat doet mijn kind niet, denken veel ouders. Daardoor pikken ze signalen niet snel op.’
Als trainer geeft Wilbert voorlichting op scholen, onder andere over het voorkomen van verslaving. ‘Vapen is momenteel erg hot en heel aantrekkelijk voor jongeren. Daarnaast zijn er velen verslaafd aan drugs, met name aan cannabis en dus jointjes. Ook internetverslaving komt vaak voor. Daaronder vallen diverse verslavingen, zoals die aan gamen, porno en social media. Jongeren zijn in de puberteit extra vatbaar voor verslavingen. Hun emotionele brein is behoorlijk ontwikkeld, maar hun verstandelijke brein ontwikkelt nog tot hun 25e. Ze kunnen zich hierdoor moeilijk beheersen, waardoor ze sneller verslaafd raken en ook moeilijker van iets afkomen.’
‘Jongeren zijn in de puberteit extra vatbaar voor verslavingen.’
– Wilbert Bosman
Vast
Vrijwel alle jongeren hebben een telefoon en veel jongens gamen. Maar wanneer verandert een gewoonte nou in een verslaving? ‘Een computer of telefoon kun je ook op een gezonde manier gebruiken. Je moet dus kijken naar wat de functie van het gebruik is’, legt Wilbert uit. ‘Zit een jongen bijvoorbeeld niet lekker in zijn vel als hij de hele dag niet kan gamen? Dan moet je alert zijn, want dan gaat een gewoonte richting problematisch gebruik. Dat kan vervolgens overgaan in afhankelijkheid en verslaving. Als je verslaafd bent, zit je vast. De gedachte aan het middel waaraan je verslaafd bent, gaat dan dagelijks een paar keer door je hoofd. Het lukt je niet meer om je dagelijkse taken uit te voeren zonder het middel. Of je bent ineens op de fiets aan het vapen, terwijl je het normaal gesproken alleen met vrienden deed.’
Rooddoorlopen ogen
Problematisch gebruik heeft diverse gevolgen, weet Wilbert. ‘Denk aan spijbelen, kelderende cijfers, afspraken slecht nakomen, een vriendengroep die opeens wijzigt of slecht slapen. Hoewel die laatste wel een lastige is, want bij tieners komt sowieso de melatonine later op gang, waardoor ze vaak later slapen en ’s ochtends minder snel op gang komen. Als ouders kun je ook alert zijn op geuren en voorwerpen. Als jongeren cannabis gebruiken, hebben ze vaak rooddoorlopen ogen. Verslaafde jongeren raken uit balans. Ze leren zichzelf een nieuwe gewoonte aan om met stress of moeilijke situaties om te gaan. Hierdoor leren ze niet op de juiste manier met emoties omgaan. Hun brein kan uiteindelijk niet meer bepalen wat gezond of ongezond is. Verslaafde jongeren vallen uit. Letterlijk. Op school, in de vriendengroep, maar ook op allerlei andere terreinen van het leven.’
‘Hoe je je voelt, heeft dus invloed op keuzes die je maakt, waardoor nieuwe gewoontes kunnen ontstaan.’
– Wilbert Bosman
Vier pijlers
Wilbert noemt vier pijlers waarmee je kunt peilen of een jongere nog in balans is. ‘Wij noemen ze “LEGS”. Het gaat om lichamelijk, emotioneel, geestelijk en sociaal. Bij lichamelijk gaat het erom dat je goed voor jezelf zorgt. Je ontbijt gezond, zorgt voor een goede nachtrust en voldoende beweging. Bij emotioneel gaat het over hoe je omgaat met negatieve gevoelens en verdriet. Als een jongere in een sombere periode zit, heeft hij of zij dan zelf de veerkracht om eruit te komen? Of komt hij of zij alleen op adem met een jointje? De derde pijler is het geestelijke. Dit gaat over de cognitieve kennis en mentale ontwikkeling. Ontwikkelt die nog en gaat het goed op school? Een docent kan een jointverslaving vrij snel merken, want zo’n jongere is vaak ongeconcentreerd. De laatste pijler is het sociale. Hoe gaat het thuis, op school en in de kerk? En hoe zit het met vrienden en andere contacten?’
Rotdag
Deze vier domeinen hebben invloed op hoe een jongere zich voelt en vervolgens op zijn of haar keuzes. ‘Stel, een meisje ontbijt ’s ochtends niet. Ze heeft het tweede uur een toets die niet lekker gaat met een lege maag. Na afloop voelt ze zich chagrijnig, omdat ze de toets verknalde. Als ze na zo’n schooldag bij vrienden komt die een joint willen proberen, zal zo’n meisje er eerder mee instemmen, omdat het toch al een rotdag is. Wat maakt het dan nog uit? Terwijl ze het anders nooit zou doen, want ze turnt en wil graag gezond blijven. Hoe je je voelt, heeft dus invloed op keuzes die je maakt, waardoor nieuwe gewoontes kunnen ontstaan. Bijvoorbeeld: Voel ik me rot? Dan rook ik een joint en wordt het beter. Ouders kunnen jongeren helpen om de pijlers in evenwicht te krijgen en te houden. Verder is het goed als ouders globaal weten welke middelen er zijn. Veel ouders denken: dat doet mijn kind niet. Daardoor pikken ze signalen niet snel op.’
Praten
Van een verslaving afkomen is lastig, volgens Wilbert. ‘Vaak zit iemand zo vast, dat diegene niet meer doorheeft hoe erg het is. Daarvoor is eerst bewustwording nodig. Bijvoorbeeld doordat je zwart-op-wit ziet hoeveel uur je achter het beeldscherm zit. Met goede discipline is er vervolgens misschien wel vanaf te komen. Maar mijn advies is om er met anderen over te praten en professionele hulp te zoeken. Een goede stap is om contact op te nemen met de huisarts. Dat mag een jongere zelf ook doen. Jongeren kunnen ook altijd naar chatmetchris.nl om hun hart te luchten.’